Nasza parafia

Ogo­rze­li­ny poło­żo­ne są oko­ło 11 km na połu­dnie od Choj­nic, oko­ło 5 km na zachód od Sła­wę­ci­na. Na zachód, oko­ło 4 km znaj­du­je się wieś Zamar­te. Ogo­rze­li­ny poło­żo­ne są na tere­nie równinnym.

Z kart historii

Pierw­sza wzmian­ka o Ogo­rze­li­nach (Gori) pocho­dzi z roku 1236 i zawar­ta jest w doku­men­cie wyzna­cza­ją­cym gra­ni­ce wsi Kru­sze­wa, Mochla i Orla. W roku 1275 nazwa miej­sco­wo­ści poja­wi­ła się w pisow­ni jako Ogo­re­li­na. W Ogo­rze­li­nach przez wie­ki domi­no­wa­ła lud­ność pocho­dze­nia nie­miec­kie­go — tzw. Kosz­naj­de­rzy, nie­miec­cy, kato­lic­cy osad­ni­cy. Maso­wa kolo­ni­za­cja tych tere­nów przy­pa­da na XV i XVI wiek.

W roku 1570 Ogo­rze­li­ny, wymie­nio­ne są jako wła­sność szla­chec­ka. W latach 1612–1626 nale­ża­ły do woje­wo­dy pomor­skie­go Samu­ela Żaliń­skie­go. W roku 1653 wła­ści­cie­la­mi Ogo­rze­lin zosta­ją następ­cy S. Żalińskiego.

Para­fia w Ogo­rze­li­nach zosta­ła zało­żo­na przez wła­ści­cie­li mająt­ku po 1338 r. Wte­dy pozwo­lo­no na posta­wie­nie kościo­ła. Ist­nie­nie para­fii w Ogo­rze­li­nach potwier­dza wykaz danin rzym­skich z 1398 r. Kościół był zapew­ne pierw­szym kościo­łem w tym miej­scu. Czas jego budo­wy okre­śla się na poło­wę XIV w., poda­wa­na jest też data — 1402 r. O kon­se­kra­cji kościo­ła źró­dła nie wspo­mi­na­ją — wia­do­mo jed­nak, że już w 1653 r. obcho­dzo­no rocz­ni­cę dedy­ka­cji, w pierw­szą, nie­dzie­lę po Pod­wyż­sze­niu Krzy­ża Świę­te­go. Z wizy­ta­cji z roku 1653 wia­do­mo, że kościół posia­dał dzwon­ni­cę z drew­na z trze­ma dzwo­na­mi, był muro­wa­ny, kry­ty dachów­ką, bez skle­pie­nia. W koście­le znaj­do­wał się 1 obmu­ro­wa­ny ołtarz, daw­na chrzciel­ni­ca i ambona.

W roku 1617 arcy­bi­skup Gem­bic­ki połą­czył kościół w Ogo­rze­li­nach, Niwach i Zamar­tem w jed­ną para­fię. Do para­fii nale­ża­ły tak­że Jerz­mion­ki i Nowy Dwór. W Ogo­rze­li­nach począt­ko­wo nie było księ­dza. Nabo­żeń­stwa odby­wa­ły się co dru­gą nie­dzie­lę, a odpra­wiał je ksiądz Adam Buła­wa z Kamie­nia Kra­jeń­skie­go. Póź­niej ks. A. Buła­wa (1658 r.) został pro­bosz­czem w Ogo­rze­li­nach (zmarł w roku 1696).

W XVIII w. do kościo­ła dobu­do­wa­no drew­nia­ną wie­żę i kruch­tę połu­dnio­wą. Pod­czas wojen szwedz­kich kościół został poważ­nie uszkodzony.

Kapli­ca cmen­tar­na po remoncie

W roku 1823 na cmen­ta­rzu para­fial­nym wznie­sio­no kapli­cę gro­bo­wą dla rodzi­ny Prą­dzyń­skich, a w roku 1824 odno­wio­no kościół.
Kościół roz­bu­do­wa­no w roku 1893 — odbu­do­wa­no wów­czas zakry­stię od stro­ny pół­noc­nej, a daw­ną włą­czo­no do kor­pu­su, powięk­sza­jąc w ten spo­sób pre­zbi­te­rium od północy.

Następ­ny wła­ści­ciel Ogo­rze­lin Win­cen­ty Prą­dzyń­ski w roku 1848 ufun­do­wał przy koście­le szpi­tal dla ubo­gich, któ­ry uległ znisz­cze­niu po 1945 r.

Kościół, jego architektura i wyposażenie — stan obecny

Kościół usy­tu­owa­ny w cen­trum wsi, pomię­dzy dwie­ma dro­gami — od stro­ny pół­noc­nej dro­ga do Sła­wę­ci­na, od zachod­niej do Obka­su. Kościół orien­to­wa­ny, zbu­do­wa­ny z kamie­nia i cegły, z wej­ściem głów­nym w wie­ży zachod­niej od uli­cy Obka­skiej. Teren, na któ­rym poło­żo­ny jest kościół, pła­ski, ogro­dzo­ny murem cegla­nym z trzech stron, od stro­ny wschod­niej ogro­dze­nie z siat­ki meta­lo­wej. Od stro­ny pół­noc­nej żela­zna, kuta furt­ka, od stro­ny zachod­niej bra­ma i furt­ka (kute żela­zo). Bra­ma i furt­ki wyod­ręb­nio­ne wyso­ki­mi cegla­ny­mi słup­ka­mi na pla­nie kwa­dra­tu z dwu­spa­do­wy­mi dasz­ka­mi. Od stro­ny połu­dnio­wo-wschod­niej przej­ście pro­wa­dzą­ce na ple­ba­nię. Wzdłuż muru wyso­kie drze­wa, poje­dyn­cze na cmen­ta­rzu, w więk­szo­ści sta­ro­drzew m.in. kasz­tanowce, jesio­ny, klo­ny, lipy.

Wokół kościo­ła cmen­tarz zało­żo­ny na pla­nie nie­re­gu­lar­nym, od­dzielony od kościo­ła obej­ściem z płyt beto­no­wych. Cmen­tarz zało­żo­ny w I pół. XIX w. na miej­scu cmen­ta­rza, któ­ry ist­niał już w pół. XVII w. (rów­nież ogro­dzo­ny murem). Naj­star­sze zacho­wa­ne nagrob­ki wolno­stojące, pły­ty nagrob­ne i mogi­ły z I pół. XX w. Dwa krzy­że drew­nia­ne z II pół. XX w. — w czę­ści zachod­niej cmen­ta­rza w pobli­żu bra­my oraz w czę­ści połu­dnio­wo-wschod­niej przy kapli­cy. W połu­dnio­wo-zachod­niej czę­ści cmen­ta­rza znaj­du­je się kapli­ca gro­bo­wa wznie­sio­na dla rodzi­ny Prą­dzyń­skich w 1823 r.

Plan kościo­ła:
1. Ołtarz głów­ny — neo­ba­ro­ko­wy z I poł. XIX w.
2. Chrzciel­ni­ca roko­ko­wa z II poł. XVIII w.
3. Ambo­na baro­ko­wa z koń­ca XVII w.

Kościół sta­no­wi zwar­tą bry­łę, kor­pus pro­sto­pa­dło­ścien­ny, dach dwu­spadowy kry­ty gon­tem dębo­wym i sosno­wym. Od zacho­du w kor­pus wto­pio­na wyso­ka, czwo­ro­bocz­na wie­ża pokry­ta gon­to­wym zadasze­niem z dzwo­nem z l6l7 r. Hełm wie­ży dzwo­no­wa­ty, z ośmio­bocz­ną latar­nią o cebu­la­stym zwień­cze­niu. Zakry­stia niska, się­ga­ją­ca oka­pu dachu, kry­ta dachem pul­pi­to­wym — kruch­ta połu­dnio­wa tej samej wyso­kości kry­ta dachem dwu­spa­do­wym. Na zewnętrz­nej ścia­nie kościo­ła we wnę­ce na wyso­ko­ści ok. 2,5 m znaj­du­je się figu­ra Mat­ki Bożej Kró­lowej Świa­ta — odno­wio­na i posta­wio­na w 1994 r. Wnę­trze kościo­ła to kor­pus salo­wy na rzu­cie pro­sto­ką­ta (23,30 x 9 m), strop drew­nia­ny, pre­zbi­te­rium wydzie­lo­ne, posadz­ka pre­zbi­te­rium pod­wyż­szo­na na całej sze­ro­ko­ści kor­pu­su. W ścia­nie pół­noc­nej pre­zbi­te­rium głę­bo­ka wnę­ka, w któ­rej jest pro­sto­kąt­ny otwór drzwio­wy, pro­wa­dzą­cy do zakry­stii. Z wnę­trza zakry­stii pro­wa­dzą scho­dy na przy­ścien­ną ambo­nę. W ścia­nie połu­dnio­wej, w głę­bo­kiej wnę­ce, otwór drzwio­wy z nawy do kruch­ty. W naroż­ni­ku kruch­ty kamien­na daw­na kro­piel­ni­ca o prze­kro­ju kwa­dratowym, wys. ok. 70 cm z wyry­tą datą 1864 r. W przy­zie­miu wie­ży, ścia­na oddzie­la­ją­ca wnę­trze kościo­ła od przed­sion­ka. Na ścia­nie wspar­ty chór muzycz­ny wystę­pu­ją­cy ku wnę­trzu kościo­ła. Nawa ko­ścioła z ok. pół. XIV w. Insta­la­cje: elek­trycz­na, odgro­mo­wa, odpływo­wa, nagła­śnia­ją­ca, prze­ciw­po­ża­ro­wa, alar­mo­wa. Na bocz­nych œścia­nach znaj­du­je się krzyż z XVIIIw. z aniołami.

W połu­dnio­wo-zachod­niej czę­ści cmen­ta­rza usy­tu­owa­na jest neo­go­tyc­ka kapli­ca Prą­dzyń­skich z 1823 r., muro­wa­na z cegły z uży­ciem kamie­nia. Zało­żo­na na rzu­cie pro­sto­ką­ta, salo­wa, kry­ta wyso­kim da­chem dwu­spa­do­wym. Szczyt zachod­ni — fron­to­wy z wie­lo­usko­ko­wym gzym­sem. Na osi ostro­łu­ko­wy, głę­bo­ki por­tal z pro­fi­lo­wa­nej cegły, drzwi ory­gi­nal­ne, 2 skrzy­dło­we, pro­sto­kąt­ne, część zamknię­ta łukiem ostrym, wypeł­nio­na moty­wa­mi gotyc­ki­mi. Nad por­ta­lem okrą­gły, żeliw­ny kar­tusz z her­bem przed­sta­wia­ją­cym księ­życ. Wewnątrz skle­pie­nie krzyżo­we. Od 1993 r. kapli­ca peł­ni funk­cję kostnicy.

Wypo­sa­że­nie kościo­ła to: ołtarz głów­ny neo­ba­ro­ko­wy z I pół. XIX wie­ku, archi­tek­to­nicz­ny z rzeź­ba­mi — pośrod­ku figu­ra Chry­stu­sa Ukrzy­żo­wa­ne­go (baro­ko­wa, ok. pół. XVII w.), po bokach Mat­ka Boska Bole­sna i św. Jan Ewan­ge­li­sta (baro­ko­we XVIII w.), w gór­nej kon­dy­gna­cji figu­ra św. Marii Mag­da­le­ny i 4 anio­łów (baro­ko­we XVIII/XIX w.), na bocz­nych ścia­nach nawy figu­ry Ser­ca Jezu­so­we­go i św. Józe­fa. Ambo­na baro­ko­wa z koń­ca XVII w., chrzciel­ni­ca roko­ko­wa z II pół. XVIII w., lich­ta­rze w ołta­rzu z XIX w., dzwon na wie­ży z 1617 r. odla­ny przez Joachi­ma Karstede.

Więk­sze zmia­ny w bry­le kościo­ła i jego wnę­trzu nastą­pi­ły po 1945 r. W 1951 r. w Byd­gosz­czy w fir­mie J. Sobie­chow­skie­go naby­to 11-gło­so-we orga­ny. W 1955 r. prze­pro­wa­dzo­no więk­szy remont — m.in. pokry­to nowy­mi gon­ta­mi cały dach kościoła.

W latach 1974–1975 powięk­szo­no kościół o wie­żę muro­wa­ną od stro­ny zachod­niej (przy wej­ściu głównym)

Bar­dzo waż­nym doku­men­tem dla para­fii w Ogo­rze­li­nach jest wyda­ny dnia 30 listo­pa­da 1929 r. przez Woje­wo­dę Pomor­skie­go akt uzna­nia Kościo­ła Para­fial­ne­go p.w. Pod­wyż­sze­nia Krzy­ża Św. za zabytek.

Zna­czą­ce zmia­ny w bry­le kościo­ła i jego wnę­trzu nastą­pi­ły dzię­ki usil­nym sta­ra­niom i zabie­gom ówcze­sne­go pro­bosz­cza para­fii Alek­san­dra Kło­sa (1964–1975). Ksiądz pro­boszcz, już 30 wrze­śnia 1968 r., wystą­pił z wnio­skiem do Kurii Bisku­piej o prze­pro­wa­dze­nie kapi­tal­ne­go remon­tu zabyt­ko­we­go kościo­ła w Ogo­rze­li­nach, Ponie­waż takie były zale­ce­nia pro­to­ko­łu wizy­ta­cyj­ne­go z roku 1967.

Wie­ża kościo­ła była w bar­dzo złym sta­nie. Koszt remon­tu drew­nia­nej wie­ży był zbyt wyso­ki, dla­te­go też ksiądz pro­boszcz zapro­po­no­wał, aby rekon­stru­ować daw­ną wie­żę muro­wa­ną ist­nie­ją­cą przed poża­rem kościo­ła w XVIII w.

W myśl usta­wy z 15 II 1962 r. o ochro­nie dóbr kul­tu­ry i muze­ach (Dz. U. Nr 10 poz.48) kościół w Ogo­rze­li­nach pocho­dzą­cy z XIV w. pod­le­gał usta­wo­wej ochro­nie jako zaby­tek II kla­sy, moż­na było roz­po­cząć sta­ra­nia o remont.

Zle­ce­nie na wyko­na­nie eks­per­ty­zy tech­nicz­nej otrzy­mał od księ­dza pro­bosz­cza Alek­san­dra Kło­sa inż. Ryszard Koni­kie­wicz. Kie­row­ni­kiem budo­wy został p. Leon Fal­kow­ski z Choj­nic (pismo z dnia 16 VII 1973 r.), któ­ry zobo­wią­za­ny był prze­pro­wa­dzić kapi­tal­ny remont według pro­jek­tu inż. Bro­ni­sła­wa Awgu­la. Meta­lo­wą kon­struk­cję zabyt­ko­wej wie­ży wyko­na­ła Spół­dziel­nia Usłu­go­wa “Mecha­nik”, nato­miast Zakład Dekar­sko-Bla­char­ski p. Sta­ni­sła­wa Kan­ki ze Strze­bie­li­na, zgod­nie z umo­wą z dnia 31 stycz­nia 1874 r., zajął się kapi­tal­nym remon­tem wierz­choł­ka wieży.

Remont roz­po­czę­to 1 kwiet­nia 1974 r. W miej­sce drew­nia­nej wie­ży o kon­struk­cji szkie­le­to­wo-kozło­wej zbu­do­wa­no wie­żę muro­wa­ną, o kon­struk­cji sta­lo­wo-żel­be­to­wej. Hełm wie­ży zacho­wa­no, zre­kon­stru­owa­no i wymie­nio­no znisz­czo­ne ele­men­ty. Część przy­zie­mia wie­ży zosta­ła powięk­szo­na. Zmniej­szo­no przed­sio­nek, wsta­wia­jąc dodat­ko­we drzwi. Wej­ście na chór usy­tu­owa­no w pół­noc­no-zachod­nim naroż­ni­ku. Bry­ła zewnętrz­na ule­gła zmia­nie poprzez wpro­wa­dze­nie nowych przy­pór od stro­ny pół­noc­nej i południowej.

Ze wzglę­du na ogrom­ny koszt kapi­tal­ne­go remon­tu Kuria Bisku­pia Cheł­miń­ska pismem z dnia 1 VI 1974 r. zwol­ni­ła para­fię ze świad­czeń na cele die­ce­zjal­ne i na Semi­na­rium do koń­ca 1974 r. W 1975 r. w prze­bu­do­wa­nej wie­ży usta­wio­no orga­ny. W tym samym roku prze­pro­wa­dzo­no adap­ta­cję litur­gicz­ną pre­zbi­te­rium kościo­ła wg pro­jek­tu Maria­na Dora­wy. Zmia­ny nastą­pi­ły w obrę­bie ołta­rza głów­ne­go jak i w pre­zbi­te­rium; usta­wio­no nowy ołtarz “ver­sus popu­lum”. W okre­sie grud­nia 1976 r. do maja 1977 r. trwał gene­ral­ny remont orga­nów kościel­nych. Remon­tu doko­na­ła fir­ma Wła­dy­sła­wa Ropla z Żuko­wa. Ostat­nie pra­ce (zakoń­cze­nie prze­bu­do­wy wie­ży, adap­ta­cja pre­zbi­te­rium (roz­po­czę­te w cza­sie kie­dy pro­bosz­czem para­fii był ksiądz Alek­san­der Kłos) zakoń­czo­ne zosta­ły już przez jego następ­cę księ­dza Fran­cisz­ka Husar­ka (1975–1990). Ksiądz Alek­san­der Kłos prze­nie­sio­ny został do kościo­ła p.w. Zwia­sto­wa­nia Naj­święt­szej Marii Pan­ny w Choj­ni­cach. W roku 1979 usta­wio­no we wnę­trzu kościo­ła nowe modrze­wio­we ław­ki i wyło­żo­no modrze­wio­wy­mi deska­mi cały strop kościoła.

Zmiany w parafii

We wrze­śniu 1990 roku służ­bę dusz­pa­ster­ską w Para­fii p.w. Pod­wyż­sze­nia Krzy­ża Świę­te­go w Ogo­rze­li­nach roz­po­czął ksiądz Euge­niusz Pepliń­ski. Wpro­wa­dze­nia w urząd doko­nał ks. Pra­łat Alek­san­der Kłos jako Dzie­kan deka­na­tu chojnickiego.

Nowy pro­boszcz z wiel­kim zaan­ga­żo­wa­niem pod­jął trud prac budow­la­no-remon­to­wych. Pozo­sta­wił para­fię wiel­ce zadba­ną i upo­rząd­ko­wa­ną. 1 sierp­nia 2015 r. ks. kano­nik Euge­niusz Pel­pliń­ski dekre­tem J. E. Księ­dza Bisku­pa Die­ce­zjal­ne­go Ryszar­da Kasy­ny został mia­no­wa­ny pro­bosz­czem w Kamie­niu Kra­jeń­skim, a nowym pro­bosz­czem naszej para­fii został ks. mgr Piotr Bekisch.

W dniu odpu­stu para­fial­ne­go 20 wrze­śnia 2015 r., nowy pro­boszcz, został przez swe­go poprzed­ni­ka uro­czy­ście wpro­wa­dzo­ny na powie­rzo­ny mu urząd. Obec­ny ks. Pro­boszcz wraz z para­fia­na­mi oraz ludź­mi o szla­chet­nym i bez­in­te­re­sow­nym ser­cu, od same­go począt­ku pod­jął się wie­lu prac remon­to­wych, a tak­że budowlanych.